Hai năm trước khi mất (2010), bố chồng tôi và vợ lập di chúc chung để lại căn nhà cho chồng tôi. Gia đình tôi đang rất bối rối bởi anh chồng tôi (con riêng của bố) đã được chia căn nhà khác khi bố tôi còn sống, bây giờ đòi chia tiếp căn nhà chồng tôi được thừa kế.
Xin hỏi, chúng tôi phải ứng xử như thế nào? Mẹ chồng tôi có thể thay đổi được phần di chúc của bà như thế nào?
Nguyễn Thanh Nhàn
Luật sư trả lời:
Điều 663 Bộ luật dân sự năm 2005 (Bộ luật đang có hiệu lực thi hành tại thời điểm cha mẹ bạn lập di chúc) quy định: Vợ, chồng có thể lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung.
Về việc sửa đổi di chúc, theo khoản 2 Điều 664 Bộ luật này, khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung thì phải được sự đồng ý của người kia. Nếu một người đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình.
Hơn nữa, theo quy định tại Điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2017), người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
Với các quy định nói trên, mẹ chồng của bạn hoàn toàn có quyền sửa đổi di chúc liên quan đến phần tài sản của bà ấy. Tuy nhiên, để đảm bảo bản di chúc sửa đổi có hiệu lục thi hành (hợp pháp), mẹ bạn cần tuân thủ các quy định về lập di chúc được quy định tại Điều 630 như: người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép; nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật…
Về việc con riêng của bố chồng bạn đòi chia tài sản đối với căn nhà bạn nêu, pháp luật quy định như sau:
Theo quy định tại Điều 668 Bộ luật dân sự, di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm vợ, chồng cùng chết. Do vậy, di chúc chung của bố mẹ chồng bạn chưa có hiệu lực pháp luật. Hơn nữa, con riêng của bố chồng bạn không được chỉ định hưởng di sản thừa kế đối với căn nhà đã được định đoạt trong di chúc đó nên về nguyên tắc anh ta không được hưởng thừa kế.
Tuy nhiên, nếu di chúc chung của bố mẹ chồng bạn được xác định là không hợp pháp thì con riêng của bố chồng bạn có quyền yêu cầu chia di sản thừa kế đối với phần di sản của người bố để lại. Thẩm quyền xác định di chúc có hợp pháp hay không thuộc về tòa án.
Trường hợp con riêng của bố chồng bạn không có khả năng lao động, vẫn được hưởng (được chia) phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào di chúc của bố chồng bạn không cho hưởng thừa kế.
Để bạn hình dung quy định này, chúng tôi ví dụ như sau: Hàng thừa kế thứ nhất của ông A có 3 người là B, C và D (trong đó B không có khả năng lao động). Di sản ông A để lại là 90 triệu đồng. Nếu di sản được chia theo pháp luật thì mỗi người (một suất) được chia 30 triệu đồng. Tuy nhiên, ông A di chúc để lại toàn bộ di sản cho C trong khi B không có khả năng lao động thì trường hợp này B vẫn đương nhiên được chia 2/3 của một suất (30 triệu) là 20 triệu. Số còn lại là 70 triệu thì C được hưởng.
Luật sư Đỗ Trọng Linh
Công ty luật Bảo An, Hà Nội
Nguồn: http://vnexpress.net/tin-tuc/phap-luat/tu-van/con-rieng-cua-bo-chong-bong-dung-xuat-hien-doi-chia-thua-ke-3601790-p2.html